رجایی‌پناه‌؛ نویسنده‌ای که چندین جلد کتاب زندگی‌نامه شهدا را نوشت

به گزارش نوید شاهد استان اصفهان، آنچه در ادامه می‌خوانید مصاحبه‌ صمیمی خبرنگار نوید شاهد اصفهان با یکی از نویسنگان گرانقدر است که چندین جلد کتاب زندگی‌نامه شهدا را با هدف بازتاب فرهنگ و ادب و زنده نگه‌داشتن یاد و نام شهیدان به چاپ رساند و روانه بازار نشر کرد.

رجایی‌پناه: اینجانب دکتر محسن رجایی‌پناه، جامعه شناس، مدرس دانشگاه، ویراستار و کارشناس مراکز صدا سیما و فعال حوزه فرهنگی هنری هستم. متولد 1332، بازنشسته آموزش و پرورش با مقطع کارشناسی و مدیریت مراکز شبانه روزی که پس از بازنشستگی موفق به ادامه تحصیل شدم. من در ایل قشقایی استان فارس به دنیا آمدم اما محل زندگی ایلیاتی ما هم استان فارس و هم اصفهان بوده است. ابتدایی را به صورت متفرقه و یکی دوسال هم در مدارس عشایری تحصیل کردم. مقطع متوسطه را منهای یکسال که در تهران مشغول تحصیل بودم، بقیه را به صورت متفرقه و بدون معلم و بهره‌گیری از مراکز آموزشی سپری کردم. سال 1351 پس از گذراندن دوره یکساله تربیت معلم، با مدرک نهم به استخدام آموزش و پرورش عشایر در آمدم و چهار سال در دشت مغان استان اردبیل خدمت کردم. سپس به استان اصفهان و فارس برگشتم و در ادامه خدمت به عنوان دبیر در دانشسرای عشایری شیراز مشغول انجام وظیفه شدم. چند سال دبیر چندین هنرستان‌ و دبیرستان‌ در شیراز بودم و سپس در سال 76 به عنوان رئیس مرکز شبانه روزی مشهور شهید بهشتی شیراز نیز مشغول به کار شدم.
پس از بازنشستگی در سال 1380 وارد صدا و سیما شدم و به عنوان کارشناس، نویسنده، تهیه‌کننده، گزارشگر و ناظر پخش به کار خود ادامه دادم. من کارشناسی را در زمان انقلاب فرهنگی ابتدا در دانشگاه خوارزمی تهران و سپس در دانشگاه شیراز ادامه دادم و در سال 65 موفق به اخذ مدرک کارشناسی علوم اجتماعی شدم. پس از وقفه طولانی، در سال 1390 تصمیم گرفتم به تحصیلاتم ادامه دهم. مهرماه 1391 مقطع ارشد جامعه شناسی را در دانشگاه دولتی مازندران آغاز کردم و بلافاصله پس از این مقطع، در دانشگاه علوم و تحقیقات تهران برای مقطع دکترا پذیرفته شدم که دکترای جامعه‌شناسی را با موفقیت در وقت مقرر به پایان رساندم و با درجه عالی از رساله‌ام دفاع کردم و این مرحله از تحصیل را هم به خوبی به پایان بردم.      

نوید شاهد اصفهان: انگیزه شما برای نوشتن چه بود؟
رجایی‌پناه: اولاً از همان نوجوانی تحت تأثیر نویسندگان مختلف قرار گرفتم و به ویژه در مجله‌ اطلاعات هفتگی پیش از انقلاب به طنز نویسی روی آوردم. همکاری مکاتبه‌ای با بابرنامه فرهنگ مردم که مرحوم انجوی شیراز آن را اداره می‌کرد، بین سال‌های 1346 تا 49 در این زمینه بی‌تأثیر نبود. سپس در مقطع زمانی پس از انقلاب با چندین روزنامه همکاری داشتم؛ از جمله روزنامه خبر جنوب، نیم نگاه شیراز، هفته‌نامه هدهد، روزنامه جمهوی اسلامی. هدفم بازتاب فرهنگ و ادب و زنده نگه‌داشتن یاد و نام شهدا بخصوص شهدای قشقایی و آداب و سنن و فرهنگ ایلی بود.

نوید شاهد اصفهان: از چه زمانی به نوشتن کتاب روی آوردید؟
رجایی‌پناه: نوشتن را به جدیت از سال 1381 با سرودن اشعار و چاپ نخستین جلد کتابم شروع کردم و تا اکنون ادامه دارد. متأسفانه افزایش هزینه سنگین چاپ کتاب از یک طرف و نقش بازدارنده فضای مجازی که رغبت و اشتیاق مردم را برای مطالعه کتاب کم کرده، سبب شده است تا نویسندگان تا حدودی دلسرد شوند.  

نوید شاهد اصفهان: تا کنون چند کتاب تالیف کردید؟ کتب خود را به طور مختصر معرفی کنید.
رجایی‌پناه: من در واقع پیش از آن که یک مؤلف و شاعر شناخته شوم، به عنوان ویراستار شهرت یافتم. ظرف مدت 23 سال حدود 76 جلد کتاب عمومی، دانشگاهی، علمی و انواع رشته‌ها و با موضوعات مختلف را ویرایش و حتی بازنویسی و بازترجمه کردم. علاوه براین سه مجموعه شعر ترکی-فارسی به نام‌های: آیسودا، یاغار بولوت(ابر بارانی) و یان باخما(نیم نگاه) سروده و چاپ کردم. دو جلد کتاب درباره زندگی‌نامه شهدا چاپ کردم که کتاب از جهاد تا شهادت(زندگینامه شهید غریبعلی حمزوی) سال 1396 در انتشارات ستارگان درخشان اصفهان به چاپ رسید و کتاب پرواز عاشقانه(زندگینامه معلم شهید رحمت اله سهرابی) در سال جاری در شیراز توسط انتشارات تخت جمشید چاپ شد.

نوید شاهد اصفهان: معمولا نوشتن و چاپ کتاب‌هایتان چقدر زمان می‌برد؟
رجایی‌پناه: هر کتاب شعر من حدود دو سال طول کشید تا آماده چاپ شد. کتاب‌های نثر و به ویژه مستندنگاری می‌تواند بین هشت ماه تا دو سال طول بکشد. من به طور مستمر مطلب نمی‌نویسم؛ چرا که کتاب‌های ویراشی که ارائه می‌شود، خیلی وقتم را می‌گیرد و نوشتن کتاب‌های خودم متوقف می‌شود. در کنار نوشتن، کارهای پژوهشی و اجرای برنامه‌های هنری هم سبب کندی کار خودم می‌شود. به طور کلی بستگی به نوع کتاب، حجم کتاب و مضامین کتاب دارد. مثلا کتاب‌های علمی و پژوهشی که نیاز به مطالعه وتحقیقات میدانی دارد بیش از یک کتاب داستان وقت می‌برد. 

نوید شاهد اصفهان: اگر خاطره خاصی از نوشتن کتابهای خود دارید برای خوانندگان ما تعریف کنید.
رجایی‌پناه: سال 1349 که در دبیرستان باباطاهر تهران صورت تحصیل می‌کردم، یکی از معلمان بسیار فهیم دست مرا گرفت و به دفتر برد و به مدیر و دبیرانی که مشغول چای خوردن بودند گفت: این نوجوان در آینده یکی از نویسندگان نامدار کشور خواهد شد! همگی با تمسخر به من خندیدند. این رفتار آنها مثل تیر در قلبم فرو رفت و همین امر باعث شد در اهدافم مصمم تر شوم.

نوید شاهد اصفهان: خاطره ای از دوران دفاع مقدس که در این کتابها به آن پرداخته شده را برایمان تعریف کنید.
رجایی‌پناه: من اصولا برای شخصیت سازی در داستان‌ها و ایجاد فضایی مناسبِ نوشته و اثر گذاری بیشتر روی مخاطبان، هنگام نوشتن خودم را جای مخاطبان یا شخصیت‌های داستان یا روایت یا نمایشنامه قرار می‌دهم. به همین دلیل هنگامی که طنز می‌نویسم، گاهی حتی با صدای بلند می‌خندم و این حس خوب سبب می‌شود که کلمات و عبارات را متناسب با کاراکترها انتخاب کنم. همچنین وقتی که مطلب غم انگیز و تراژدی از جمله مسائل مربوط به جنگ و جبهه را می‌نویسم، گاه با احساس مظلومیت شهدا و روزگاری که برآنان رفته، اشک از چشمانم جاری می‌شود. در کتاب اخیر که همین چند هفته پیش به چاپ رسید، وقتی محاصره نیروهای ایرانی در نهر عرایض، جزیره مجنون و لو رفتن عملیات کربلای چهار و شهادت مظلومانه نیروهای جان برکف و غالباً جوان ایرانی را بر اساس مصاحبه‌ها و اسناد می‌نوشتم، به شدت تحت تأثیر قرار گرفتم و بغض گلویم را گرفت.   

نوید شاهد اصفهان: آیا کتاب یا کتاب‌هایی هم در دست انتشار دارید؟
رجایی‌پناه: دو جلد آماده چاپ دارم و علاوه براین، دانشگاه علوم و تحقیقات قول داده است که رساله‌ام را به عنوان کتاب رفرنس دانشگاهی چاپ کند. ضمن این که دوجلد کتاب در قطع وزیری منحصراً در قالب نمایشنامه رادیویی نوشتم که مطالب آن از رادیو پخش شده و حدود هفتصد صفحه است. چون چاپ کتاب بسیار هزینه بر هست و این گونه نوشته هم مشتری خاص خود را می‌طلبد، فعلا قصد چاپ ندارم.

نوید شاهد اصفهان: شما به عنوان نویسنده، تهیه کننده، کارشناس صدا و سیما در این زمینه‌ها چه موفقیت‌هایی داشتید؟
رجایی‌پناه: در زمینه نویسندگی مطالب رادیویی حدود شش رتبه اول یا ممتاز داخلی از مراکز مختلف صدا و سیما دارم. سال 2003 در استانبول ترکیه و در چهلمین جشنواره آسیا و اقیانوسیه رتبه نخست را در مستند نویسی کسب کردم و سال 2005 رتبه نخست مستند رادیویی را در ششمین جشنواره بین المللی بین 90 کشور شرکت کننده به دست آوردم. تندیس ملی فداکاری دانشجویان ایران هم دو سال پیش در دانشگاه تهران نصیبم شد که در سطح انفرادی و غیر تیمی، جزو شش نفر برتر بودم.

نوید شاهد اصفهان: اگر صحبت پایانی با خوانندگان دارید بفرمایید.
رجایی‌پناه: ما نیاز به پیام شهید، زندگی شهید و سبک زندگی شهید داریم. باید، از شهدا و خانواده این عزیزان درس بگیریم و درس این‌ها را سرمشق خود قرار دهیم.

انتهای پیام/