گونه شناسی کتاب‌های حوزه ایثار و شهادت به مناسبت پانزدهمین نمایشگاه کتاب استانی اصفهان
به گزارش نوید شاهد اصفهان، حجت الاسلام دکتر سید محمدرضا علاءالدین، رئیس اداره هنری اسناد و انتشارات بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان، در گفتگویی به مناسبت برگزاری پانزدهمین نمایشگاه کتاب استانی، اظهار کرد: کتاب، دریایی به وسعت تمام دنیاست. وقتی شما وارد یک کتابخانه می‌شوید، گویی پا به ساحل دریایی امن گذاشته‌اید و هر کس در گوشه‌ای از این ساحل امن بساطش را میچیند و در لذت غرق میشود. بعضی در ساحل کتاب‌های داستان، آرام می‌گیرند، برخی در تاریخ غرق می‌شوند. بعضی دیگر به دنیای کتاب‌های تخیلی پناه می‌برند. در این بررسی انواع کتاب و ژانرهای مختلف آن در حوزه ایثار و شهادت مورد توجه قرار گرفته است.
رئیس اداره هنری اسناد و انتشارات بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اصفهان با بیان اینکه می توان انواع کتاب را به گونه‌‌های مختلف دسته‌بندی کرد، این دسته بندی جامع را به شرح زیر توضیح داد:
1) کتاب‌های مرجع
در طول دهه گذشته چند گروه کتاب مرجع در حوزه ایثار و شهادت منتشر شد که این کتاب های مرجع برای دسترسی به اطلاعات خاص شهداء و ایثارگران بود. این کتابها از ابتدا تا انتها خوانده نمی‌شود و معمولا براساس الفبا یا رده‌بندی‌های دیگر فهرست‌بندی شده و خواننده برای به‌دست آوردن اطلاعات خاصی به آن رجوع میکند.
چند نمونه از کتاب‌های مرجع:
– دایره المعارف اعلام شهدای استان اصفهان در سه مجلد
– دانش نامه جاودانه های تاریخ (شرح حال 600فرمانده شهید استان اصفهان)
– دانش نامه دانش آموزان شهید استان اصفهان
– دانش نامه ورزشکاران شهید استان اصفهان
– دایره المعارف شهدای حج و منا
– دایره المعارف شهدای دانشجو
– اعلام شهدای مدافع حرم
2) کتاب‌های غیرمرجع
کتاب‌های غیرمرجع معمولا آشنا کننده مخاطب با فرهنگ ومعارف ایثار و شهادت هستند؛ مثل رمان کوتاه و بلند، مجموعه کتاب‌های شعر
3) کتاب‌های نیمه‌مرجع
کتاب‌هایی وجود دارند که علیرغم اینکه مرجع نیستند اما بارها ممکن است به آنها رجوع کنیم. مثل کتاب‌های زندگینامه و وصایای شهداء این نوع کتاب را میتوان، کتاب نیمه مرجع نامید.
در ادامه حجت الاسلام سید محمدرضا علاءالدین با بیان اینکه جدای این گونه شناسی، میتوان کتابها را براساس موضوع نیز دسته‌بندی کرد و در رده‌بندی موضوعی کتاب، تمرکز بر خط اصلی کتاب است و ممکن است در یک کتاب چند ژانر با هم ترکیب شده‌باشند به توضیحاتی درخصوص گونه شناسی موضوعی به شرح زیر پرداخت:
1) فانتزی
این ژانر در جهان داستانی‌ای واقع شده که غالبا از حماسه های شهداء و ایثارگران در جهان واقعی الهام گرفته شده است. ریشه این ژانر در سنت‌های شفاهی است و از قرن بیستم به رسانه های مختلفی از جمله فیلم، تلویزیون، رمان، فیلم‌های متحرک و بازی های ویدیویی راه یافته است.این ژانر یکی از محبوب‌ترین انواع کتاب است.
2) ماجراجویی
داستانهای ماجراجویی، ژانری از داستان‌ها هستند که معمولاً خطرات عملیات و گشت های شناسایی را با هیجان به خواننده القا می کنند.
3) عاشقانه
این نوع کتاب، براساس روابط و احساسات بین شهید و والدینش، یا شهید و همسرش و فرزندانش، یا شهید و دوستانش شکل گرفته شده‌است. این ژانر علاوه بر سرگرمی، می‌تواند جامعه‌ی امروزی را نیز مورد انتقاد قرار دهد و در بسیاری موارد نیز الهام‌بخش و زمینه‌ساز ابداعات جدید باشد.
4) هنری
بیشتر کتاب‌های هنری، به شرح چگونگی خلق آثار هنری می‌پردازد. این آثار می‌تواند شامل آثار دیداری، شنیداری، نمایشی باشند. بسیاری از این نوع کتابها، به بررسی زندگی هنرمندانه شهداء می‌پردازند و یا آثار هنری آنها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند. مطالعه تاریخ هنر و بررسی جنبه‌های زیباشناسانه‌ی آثار هنری از دیگر مباحثی است که در کتاب‌های هنری مورد توجه قرار می‌گیرد.
5) انگیزشی
کتاب‌های انگیزشی ما را برای روبرویی با چاش‌های احتمالی زندگی واقعی آماده می‌کنند. در زندگی تمام انسان‌ها لحظاتی پیش می‌آید که از زندگی ناامید می‌شویم و تمام نیرو و انرژی‌مان تحلیل می‌رود. اینجاست که کتاب‌های انگیزشی به کمک ما می‌آیند. کتاب‌های روانشناسی و انگیزشی به خواننده فرصت شناخت خود را می‌دهد و به این ترتیب با نیروی بازیافته، مصمم به سمت هدف می‌رویم.
6) طنز
نویسنده در کتاب‌های طنز، با ادبیاتی شیرین و نغز، لطایف جبهه ها را با نگاهی نقادانه به رشته‌ی تحریر درمی‌آورد.
7) کودکان
کودک تنها به خوراک و پوشاک نیاز ندارد. هرچند این‌ها نیازهای اولیه‌ی هر انسانی‌ست، اما رشد ذهنی نیز اهمیت ویژه‌ای در تربیت کودکان دارد. وظیفه‌ی هر والدی اینست که زمینه را برای چگونه زیستن و نحوه‌ی شکل‌گیری افکار و شخصیت کودکانمان هموار کند. چاپ کتاب کودک کمک بزرگی برای خانواده‌ها محسوب می‌شوند.
وی در پایان در خصوص گونه‌شناسی نشر مکتوب در حوزه ایثار و شهادت در طول دهه ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ اینطور توضیح داد:
منشورات مکتوب در حوزه ایثار و شهادت از گونه های متعدد و متنوع برخوردار است که به‌ترتیب میتوان آنها را این‌چنین برشمرد.
۱) ادبیات شامل داستان، داستانک، زمان، شعر و لطیفه
۲) تاریخ شامل عملیات‌ها، جبهه‌ها و حوادث تاریخی دهه شصت اعم از بمباران‌های شهرها، کمک‌های مردمی، اعزام به جبهه و...
۳) مستند شناسی شامل خاطرات، وصایا، زندگینامه، دلنوشته ها، دست‌نوشته ها و نامه‌ها
۴) تصاویر شامل آلبوم‌های موضوعی از تصاویر دفاع و حضور در عملیات‌ها
۵) شخصیت‌شناسی شامل شرح‌حال نویسی شهدا به روایت همسران، دوستان و خانواده شهید
۶) فرهنگ‌شناسی موضوع ایثار و شهادت در علوم انسانی و به‌صورت بین رشته‌ای
در هرکدام از شش گونه از گروه‌های کتاب، مؤلفان حوزوی و دانشگاهی، فرماندهان جبهه و جنگ و خانواده معظم شهدا و ایثارگران دست به قلم برده و در دهه‌ی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ بالغ بر هزار و صد عنوان کتاب تدوین و تولید کرده اند.
بیشتر کتب در گونه‌ی مستند شناسی از جمله خاطرات، وصایا، زندگینامه، دلنوشته و دست‌نوشته بوده و رتبه دوم به شخصیت‌شناسی شهدا و رتبه سوم به تاریخ‌شناسی ایثار و شهادت و رتبه چهارم به گونه ادبیات اختصاص دارد. اگرچه همه گونه‌ها حوزه ایثار و شهادت لازم است، لکن پرداختن به گونه ادبیات و بیان داستانهای واقعی مستند در قالب ادبیات روز و جوان‌پسند می‌تواند تاثیر بسزایی بر مخاطبین داشته باشد.
همچنین سبک زندگی شهدا با رویکرد ادبی، مستند شناسی و شخصیت‌شناسی برای مخاطبین بسیار جذاب بوده به گونه‌ای که عموماً به خرید این نوع کتاب پرداخته‌اند.
انتهای پیام/
